Vẫn rối với doanh nghiệp mới

Đăng ký kinh doanh tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM. Luật mới vẫn chưa “giải thoát” doanh nghiệp khỏi việc tự áp mã ngành kinh doanh vốn là thủ tục bất cập lớn nhất trong gia nhập thị trường. Ảnh: QUỐC HÙNG

(TBKTSG) - Sau hơn một tuần Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư năm 2014 có hiệu lực, doanh nghiệp vẫn đau đầu với thủ tục đăng ký kinh doanh mới trong khi cơ quan thực thi còn lúng túng trong việc hướng dẫn và giải quyết nhiều nội dung khác.

Khó như áp mã ngành nghề

Căng mắt nhìn vào màn hình máy tính, ông Lê Đức Hiền, chủ một doanh nghiệp thương mại tại TPHCM, chậm rãi rê chuột nhiều lần tại danh mục mã ngành nghề kinh tế, mong tìm được mã kinh doanh thương mại điện tử mà công ty ông muốn bổ sung hoạt động. Mất cả giờ rà soát và đọc kỹ chi tiết từng mã ngành trong hệ thống kinh doanh quy định, ông Hiền cũng không thể tìm thấy mã ghi đúng ngành ông cần tìm. Cuối cùng, ông quyết định áp mã 6312 (tức Cổng thông tin) và chi tiết hóa là thành lập trung tâm điện tử tổng hợp mà theo ông là nó phù hợp với ngành nghề doanh nghiệp ông muốn bổ sung hoạt động nhất. Tuy nhiên, đến ngày nhận kết quả xử lý hồ sơ thì cơ quan đăng ký kinh doanh đã trả hồ sơ về vì cho rằng ông áp không đúng mã ngành và phải sửa đổi thành mã 8299 (hoạt động hỗ trợ kinh doanh khác còn lại chưa được phân vào đâu). Ông Hiền bức xúc, quy định áp mã ngành quá rắc rối, không những mất nhiều thời gian mà còn cản trở cơ hội tham gia kinh doanh của công ty ông.

Trường hợp của ông Hiền không phải là cá biệt mà nhiều doanh nghiệp khác khi đăng ký thành lập doanh nghiệp cũng phản ánh khâu áp mã ngành gây rối rắm nhiều nhất vì ngành kinh tế (cấp 4) để họ đăng ký chưa bao quát hết các ngành nghề kinh doanh hiện nay. Trong khi đó, mỗi doanh nghiệp mới thành lập đăng ký cả chục ngành nghề chứ không phải một ngành bổ sung thêm như của công ty ông Hiền.

Là người trực tiếp tư vấn và làm dịch vụ đăng ký kinh doanh cho doanh nghiệp nhiều năm nay, ông Nguyễn Ngọc Tuấn, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Tư vấn thuế kế toán Luật Việt Á, cho rằng câu chữ trong quy định mã ngành không rõ ràng và mang tính chung chung nên doanh nghiệp sẽ khó xác định xem ngành nghề đăng ký thuộc mã nào. “Đã làm dịch vụ đăng ký kinh doanh cho cả ngàn doanh nghiệp rồi nhưng đôi khi chúng tôi cũng bị vướng ở khâu áp mã ngành này”, ông Tuấn nói.

Theo Luật Doanh nghiệp 2014, giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp không phải ghi ngành nghề kinh doanh (điều 29) và doanh nghiệp được tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà luật không cấm (điều 7). Hầu hết doanh nghiệp nghĩ quy định này sẽ “giải thoát” họ khỏi việc tự áp mã ngành kinh doanh vốn là thủ tục bất cập lớn nhất trong gia nhập thị trường khi doanh nghiệp và cơ quan đăng ký kinh doanh không thống nhất trong xác định ngành nghề.

Từ góc độ cơ quan thực hiện, bà Trần Thị Bình Minh, Phó giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM, cũng cho rằng quy định “đẩy” việc xếp mã ngành cho doanh nghiệp khiến họ “cực kỳ khó khăn”. “Nhiều trường hợp tôi bảo họ cứ ghi ngành nghề ra rồi nhờ cán bộ áp hộ mã ngành, chứ nói kiểu gì họ cũng không thể tưởng tượng được”, bà Minh chia sẻ. Dù biết “ôm” thêm việc áp mã ngành sẽ rất cực cho nhân viên của sở mình nhưng theo bà Minh xếp mã ngành là việc nên để cơ quan đăng ký kinh doanh thực hiện.

Câu hỏi về con dấu và pháp nhân

Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM, một số doanh nghiệp đã hiểu nhầm sở này là cơ quan cấp con dấu, nhưng thực ra, theo quy định mới thì cơ quan đăng ký kinh doanh chỉ thực hiện đăng tải công khai mẫu con dấu trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp trước khi doanh nghiệp sử dụng con dấu. Theo hướng dẫn của cơ quan này thì “sau khi tự làm con dấu, doanh nghiệp gửi thông báo mẫu con dấu đến cơ quan đăng ký kinh doanh để đăng tải công khai trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, ba ngày sau con dấu có hiệu lực”. Ông Nguyễn Ngọc Tuấn đặt câu hỏi tại sao phải đợi đến ba ngày mà không cho doanh nghiệp áp dụng ngay hay trong vòng 24 giờ sau khi đăng ký mẫu?

Mấy ngày qua, ông Lâm Minh Phong, đại diện một doanh nghiệp nước ngoài, cứ tới lui Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM để tìm hiểu về việc thay đổi người đại diện pháp luật của doanh nghiệp mình.

Ông Phong kể, khi đến phòng đầu tư của sở thì chuyên viên hướng dẫn của phòng này chỉ qua phòng đăng ký kinh doanh và ngược lại. Theo ông Phong, trước đây doanh nghiệp ông chỉ cần cung cấp các giấy tờ tùy thân của người mới và làm giấy đề nghị thay đổi là xong. Tuy nhiên, do công ty ông là doanh nghiệp nước ngoài, theo luật mới thì khi nộp hồ sơ lên, doanh nghiệp ông phải làm thủ tục “tách” giấy chứng nhận đầu tư trước đây thành giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp thì mới được cho thay đổi người đại diện pháp luật. Vì chưa có hướng dẫn cụ thể việc này nên không ai biết phải làm thủ tục ở phòng đăng ký đầu tư hay phòng đăng ký doanh nghiệp trước, chưa kể cũng không biết việc tách hai giấy sẽ thế nào khi biểu mẫu mới chưa đầy đủ.

Tương tự, ông Trần Văn Trí, Giám đốc Công ty Luật Fujilaw, chia sẻ: một doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài vừa nhận giấy chứng nhận đầu tư vào trung tuần tháng 6-2015. Vì nhiều lý do nên đến tháng 7 này doanh nghiệp mới có con dấu tự thuê khắc. Sau khi khắc dấu xong, doanh nghiệp đi đăng ký sử dụng con dấu tại Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM đúng theo Luật Doanh nghiệp mới thì bị vướng quy định công ty có vốn đầu tư nước ngoài phải có giấy chứng nhận đăng ký đầu tư riêng và giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh riêng. Thủ tục tách nội dung đăng ký kinh doanh trong giấy chứng nhận đầu tư hiện nay như thế nào thì sở kế hoạch và đầu tư lại bảo là… chưa có hướng dẫn.

Luật sư của Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam cũng đặt vấn đề trường hợp doanh nghiệp có nhu cầu thay đổi nội dung liên quan đến đăng ký kinh doanh trong giấy chứng nhận đầu tư như thay đổi vốn điều lệ, người đại diện thì thủ tục thế nào.

Cơ quan thực hiện là Sở Kế hoạch và Đầu tư TPHCM thừa nhận đang gặp vướng mắc trong việc giải quyết các trường hợp tách giấy chứng nhận đăng ký hoạt động của địa điểm kinh doanh khỏi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc giấy chứng nhận đăng ký hoạt động của doanh nghiệp do hiện nay chưa có quy định. Hiện cơ quan này đang xin ý kiến Bộ Kế hoạch và Đầu tư để giải quyết.

Hướng giải quyết

Hiện tại, theo Công văn 4211/BKHĐT-ĐKKD ngày 26-6-2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trường hợp doanh nghiệp FDI thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, sẽ làm thủ tục tách giấy đăng ký doanh nghiệp ra khỏi giấy chứng nhận đầu tư trước, rồi tiến hành bước thay đổi sau. Theo hướng dẫn, doanh nghiệp sẽ chỉ mất một lần làm việc với cơ quan đăng ký kinh doanh, các thao tác trên sẽ do cán bộ phòng đăng ký kinh doanh thực hiện trên Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp.

Trong trường hợp các doanh nghiệp này có tên trùng, tên gây nhầm lẫn với tên doanh nghiệp đã đăng ký trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiệp trước đó, doanh nghiệp này được quyền sử dụng tên doanh nghiệp đã đăng ký và không bắt buộc phải đăng ký đổi tên.

Với các doanh nghiệp đang sử dụng giấy chứng nhận đầu tư đồng thời là giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh không muốn thay đổi gì, họ được quyền tiếp tục hoạt động mà không bắt buộc phải thực hiện thủ tục đổi sang giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã công bố dự thảo nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư (có hiệu lực từ 1-7-2015). Theo đó, hồ sơ dự án đầu tư được nộp trước ngày 1-7-2015 và có thời hạn giải quyết (theo quy định của luật cũ) trước ngày 1-7-2015 thì giải quyết đúng theo luật cũ. Trong quá trình thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, cơ quan đăng ký đầu tư không được yêu cầu nhà đầu tư bổ sung hồ sơ, giấy tờ theo quy định của luật mới.

Tuy nhiên, với các hồ sơ đã nộp trước ngày 1-7-2015 và có thời hạn giải quyết vượt quá ngày 1-7-2015 thì cơ quan đăng ký đầu tư hướng dẫn nhà đầu tư điều chỉnh hồ sơ và thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư mới.

Theo cơ quan đăng ký kinh doanh của một số địa phương, trong khi chờ nghị định, thông tư hướng dẫn Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư mới, hiện một số thủ tục vẫn được thực hiện theo Nghị định 43/2010/NĐ-CP.